REGULA SANCTI AUGUSTINI
REGULA SANCTI AUGUSTINI
1. Ante omnia, fratres carissimi, diligatur Deus, deinde et proximus,
quia ista sunt praecepta principaliter nobis data.
2. Haec sunt quae ut observetis, praecipimus in monasterio constituti.
CAPUT I: DE FINE ET FUNDAMENTO VITAE COMMUNIS
3. Primum, propter quod in unum estis congregati, ut unanimes habitetis
in domo et sit vobis anima una et cor unum in Deum.
4. Et non dicatis aliquid proprium, sed sint vobis omnia communia, et
distribuatur unicuique vestrum a praeposito vestro victus et tegumentum,
non aequaliter omnibus, quia non aequaliter valetis omnes, sed potius
unicuique sicut cuique opus fuerit. Sic enim legitis in Actibus
Apostolorum, quia erant illis omnia communia et distribuebatur unicuique
sicut cuique opus erat (Act. 4, 32 et 35).
5. Qui aliquid habebant in saeculo, quando ingressi sunt monasterium.
libenter illud velint esse commune.
6. Qui autem non habebant, non ea quaerant in monasterio quae nec foris
habere potuerunt. Sed tamen eorum infirmitati quod opus est tribuatur,
etiam si paupertas eorum, quando foris erant, nec ipsa necessaria
poterat invenire. Tantum non ideo se putent esse felices quia invenerunt
victum et tegumentum, quale foris invenire non poterant.
7. Nec erigant cervicem, quia sociantur eis ad quos foris accedere non
audebant, sed sursum cor habeant et terrena vana non quaerant, ne
incipiant esse monasteria divitibus utilia, non pauperibus, si divites
illic humiliantur et pauperes illic inflantur.
8. Sed rursus etiam illi qui aliquid esse videbantur in saeculo non
habeant fastidio fratres suos qui ad illam sanctam societatem ex
paupertate venerunt. Magis autem studeant, non de parentum divitum
dignitate, sed de pauperum fratrum societate, gloriari. Nec extollantur,
si conununi vitae de suis facultatibus aliquid contulerunt, nec de suis
divitiis magis superbiant, quia eas monasterio partiuntur, quam si eis
in saeculo fruerentur. Alia quippe quaecumque iniquitas in malis
operibus exercetur ut fiant, superbia vero etiam bonis operibus
insidiatur ut pereant; et quid prodest dispergere dando pauperibus et
pauperem fieri, cum anima misera superbior efficitur divitias
contemnendo, quam fuerat possidendo?
9. Omnes ergo unanimiter et concorditer vivite, et honorate in vobis
invicem Deum cuius templa facti estis.
CAPUT II: DE ORATIONE
10. Orationibus instate horis et temporibus constitutis.
11. In oratorio nemo aliquid agat nisi ad quod est factum, unde et nomen
accepit; ut si forte aliqui, etiam praeter horas constitutas, si eis
vacat, orare voluerint, non eis sit impedimento, qui ibi aliquid agendum
putaverit.
12. Psalmis et hymnis cum oratis Deum, hoc versetur in corde quod
profertur in voce.
13. Et nolite cantare nisi quod legitis esse cantandum; quod autem non
ita scriptum est ut cantetur, non cantetur.
CAPUT III: DE FRUGALITATE ET MORTIFICATIONE
14. Carnem vestram domate ieiuniis et abstinentia escae et potus,
quantum valetudo permittit. Quando autem aliquis non potest ieiunare,
non tamen extra horam prandii aliquid alimentorum sumat, nisi cum
aegrotat.
15. Cum acceditis ad mensam, donec inde surgatis, quod vobis secundum
consuetudinem legitur, sine tumultu et contentionibus audite; nec solae
vobis fauces sumant cibum, sed et aures esuriant Dei verbum.
16. Qui infirmi sunt ex pristina consuetudine, si aliter tractantur in
victu, non debet aliis molestum esse nec iniustum videri, quos facit
alia consuetudo fortiores. Nec illos feliciores putent, quia sumunt quod
non sumunt ipsi, sed sibi potius gratulentur, quia valent quod non
valent illi.
17. Et si eis, qui venerunt ex moribus delicatioribus ad monasterium,
aliquid alimentorum, vestimentorum, stramentorum, operimentorum datur,
quod aliis fortioribus et ideo felicioribus non datur, cogitare debent
quibus non datur, quantum de sua saeculari vita illi ad istam
descenderint, quamvis usque ad aliorum, qui sunt corpore firmiores,
frugalitatem pervenire nequiverint. Nec debent velle omnes, quod paucos
vident amplius, non quia honorantur, sed quia tolerantur, accipere, ne
contingat detestanda perversitas, ut in monasterio, ubi, quantum
possunt, fiunt divites laboriosi, fiant pauperes delicati.
18. Sane, quemadmodum aegrotantes necesse habent minus accipere ne
graventur, ita et post aegritudinem sic tractandi sunt, ut citius
recreentur, etiam si de humillima saeculi paupertate venerunt, tamquam
hoc illis contulerit recentior aegritudo, quod divitibus anterior
consuetudo. Sed cum vires pristinas reparaverint, redeant ad feliciorem
consuetudinem suam, quae famulos Dei tanto amplius decet, quanto minus
indigent. Nec ibi eos teneat voluptas iam vegetos, quo necessitas
levarat infirmos. Illi se aestiment ditiores, qui in sustinenda
parcitate fuerint fortiores; melius est enim minus egere, quam plus
habere.
CAPUT IV: DE CUSTODIA CASTITATIS ET FRATERNA CORRECTIONE
19. Non sit notabilis habitus vester, nec affectetis vestibus placere
sed moribus.
20. Quando proceditis, simul ambulate; cum veneritis quo itis, simul
state.
21. In incessu, in statu, in omnibus motibus vestris nihil fiat quod
cuiusquam offendat aspectum, sed quod vestram decet sanctitatem.
22. Oculi vestri, et si iaciuntur in aliquam feminarum, figantur in
nemine. Neque enim, quando proceditis, feminas videre prohibemini, sed
appetere, aut ab ipsis appeti velle, criminosum est. Nec solo tactu et
affectu, sed aspectu quoque, appetitur et appetit concupiscentia
feminarum. Nec dicatis vos animos habere pudicos, si habetis oculos
impudicos, quia impudicus oculus impudici cordis est nuntius. Et cum se
invicem sibi, etiam tacente lingua, conspectu mutuo corda nuntiant
impudica, et secundum concupiscentiam carnis alterutro delectantur
ardore, etiam intactis ab immunda violatione corporibus, fugit castitas
ipsa de moribus.
23. Nec putare debet qui in femina figit oculum et illius in se ipse
diligit fixum, ab aliis se non videri, cum hoc facit; videtur omnino, et
a quibus se videri non arbitratur. Sed ecce lateat et a nemine hominum
videatur, quid faciet de illo desuper inspectore quem latere nihil
potest? An ideo putandus est non videre, quia tanto videt patientius,
quanto sapientius? Illi ergo vir sanctus timeat displicere, ne velit
feminae male placere. Illum cogitet omnia videre, ne velit feminam male
videre. Illius namque et in hac causa commendatus est timor, ubi
scriptum est: Abominatio est Domino defigens oculum (Prov. 27, 20).
24. Quando ergo simul estis in ecclesia et ubicumque ubi et feminae
sunt, invicem vestram pudicitiam custodite; Deus enim qui habitat in
vobis, etiam isto modo vos custodiet ex vobis.
25. Et si hanc de qua loquor oculi petulantiam in aliquo vestrum
adverteritis, statim admonete, ne coepta progrediatur, sed de proximo
corrigatur.
26. Si autem et post admonitionem iterum, vel alio quocumque die, id
ipsum eum facere videritis, iam velut vulneratum sanandum prodat,
quicumque hoc potuit invenire; prius tamen et alteri vel tertio
demonstratum, ut duorum vel trium possit ore convinci et competenti
severitate coërceri. Nec vos iudicetis esse malevolos, quando hoc
indicatis. Magis quippe innocentes non estis, si fratres vestros, quos
indicando corrigere potestis, tacendo perire permittitis. Si enim frater
tuus vulnus haberet in corpore, quod vellet occultare, cum timet sanari,
nonne crudeliter abs te sileretur et misericorditer indicaretur? Quanto
ergo potius eum debes manifestare, ne perniciosius putrescat in corde?
27. Sed antequam aliis demonstretur, per quos convincendus est, si
negaverit, prius praeposito debet ostendi, si admonitus neglexerit
corrigi, ne forte possit, secretius correptus, non innotescere ceteris.
Si autem negaverit, tunc nescienti adhibendi sunt alii, ut iam coram
omnibus possit non ab uno teste argui, sed a duobus vel tribus convinci.
Convictus vero, secundum praepositi, vel etiam presbyteri ad cuius
dispensationem pertinent, arbitrium, debet emendatoriam sustinere
vindictam. Quam si ferre recusaverit, etiam si ipse non abscesserit, de
vestra societate proiciatur. Non enim et hoc fit crudeliter, sed
misericorditer, ne contagione pestifera plurimos perdat.
28. Et hoc quod dixi de oculo non figendo, etiam in ceteris inveniendis,
prohibendis, indicandis, convincendis vindicandisque peccatis,
diligenter et fideliter observetur, cum dilectione hominum et odio
vitiorum.
29. Quicumque autem in tantum progressus fuerit malum, ut occulte ab
aliqua litteras vel quaelibet munuscula accipiat, si hoc ultro
confitetur, parcatur illi et oretur pro illo; si autem deprehenditur
atque convincitur, secundum arbitrium presbyteri vel praepositi gravius
emendetur.
CAPUT V: DE HIS QUIBUS UTITUR TRANSITURA NECESSITAS EORUMQUE CUSTODIBUS
30. Vestes vestras in unum habete, sub uno custode vel duobus vel quot
sufficere potuerint ad eas excutiendas, ne a tinea laedantur; et sicut
pascimini ex uno cellario, sic induimini ex uno vestiario. Et, si fieri
potest, non ad vos pertineat, quid vobis induendum pro temporis
congruentia proferatur, utrum hoc recipiat unusquisque vestrum quod
deposuerat, an aliud quod alter habuerat; dum tamen unicuique, quod
cuique opus est, non negetur. Si autem hinc inter vos contentiones et
murmura oriuntur, cum queritur aliquis deterius se accepisse quam prius
habuerat et indignum se esse qui ita vestiatur, sicut alius frater eius
vestiebatur, hinc vos probate quantum vobis desit in illo interiore
sancto habitu cordis, qui pro habitu corporis litigatis. Tamen si vestra
toleratur infirmitas, ut hoc recipiatis, quod posueritis, in uno tamen
loco, sub communibus custodibus habete quod ponitis.
31. Ita sane, ut nullus sibi aliquid operetur, sed omnia opera vestra in
commune fiant, maiori studio et frequentiori alacritate, quam si vobis
singuli propria faceretis. Caritas enim, de qua scriptum est quod non
quaerat quae sua sunt (1 Cor. 13, 5), sic intellegitur, quia communia
propriis, non propria communibus anteponit. Et ideo, quanto amplius rem
communem quam propria vestra curaveritis, tanto vos amplius profecisse
noveritis; ut in omnibus quibus utitur transitura necessitas,
superemineat, quae permanet, caritas.
32. Consequens ergo est ut etiam si quis suis filiis, vel aliqua
necessitudine ad se pertinentibus, in monasterio constitutis, aliquid
contulerit, vel aliquam vestem, sive quodlibet aliud inter necessaria
deputandum, non occulte accipiatur, sed sit in potestate praepositi, ut
in re communi redactum, cui necessarium fuerit, praebeatur. Quod si
aliquis rem sibi collatam celaverit, furti iudicio condemnetur.
33. Indumenta vestra secundum arbitrium praepositi laventur, sive a
vobis, sive a fullonibus, ne interiores animae sordes contrahat mundae
vestis nimius appetitus.
34. Lavacrum etiam corporum, cuius infirmitatis necessitas cogit, minime
denegetur, sed fiat sine murmure de consilio medicinae, ita ut, etiam si
nolit, iubente praeposito, faciat quod faciendum est pro salute. Si
autem velit, et forte non expedit, suae cupiditati non oboediat.
Aliquando enim, etiam si noceat, prodesse creditur quod delectat.
35. Denique, si latens est dolor in corpore, famulo Dei, dicenti quid
sibi doleat, sine dubitatione credatur; sed tamen, utrum sanando illi
dolori, quod delectat expediat, si non est certum, medicus consulatur.
36. Nec eant ad balneas, sive quocumque ire necesse fueiit, rninus quam
duo vel tres. Nec ille qui habet aliquo eundi necessitatem, cum quibus
ipse voluerit, sed cum quibus praepositus iusserit, ire debebit.
37. Aegrotantium cura, sive post aegritudinem reficiendorum, sive aliqua
imbecillitate, etiam sine febribus laborantium, uni alicui debet
iniungi, ut ipse de cellario petat, quod cuique opus esse perspexerit.
38. Sive autem qui cellario, sive qui vestibus, sive qui codicibus
praeponuntur, sine murmure serviant fratribus suis.
39. Codices certa hora singulis diebus petantur; extra horam qui
petierit, non accipiat.
40. Vestimenta vero et calceamenta, quando fuerint indigentibus
necessaria, dare non differant, sub quorum custodia sunt quae poscuntur.
CAPUT VI: DE PETENDA VENIA ET OFFENSIS CONDONANDIS
41. Lites aut nullas habeatis, aut quam celerrime finiatis, ne ira
crescat in odium, et trabem faciat de festuca, et animam faciat
homicidam. Sic enim legitis: Qui odit fratrem suum homicida est (1 Io.
3, 15).
42. Quicumque convicio, vel maledicto, vel etiam criminis obiectu,
alterum laesit, meminerit satisfactione quantocius curare quod fecit, et
ille qui laesus est, sine disceptatione dimittere. Si autem invicem se
laeserunt, invicem sibi debita relaxare debebunt, propter orationes
vestras, quas utique, quanto crebriores habetis, tanto saniores habere
debetis. Melior est autem qui, quamvis ira saepe temptatur, tamen
impetrare festinat, ut sibi dimittat, cui se fecisse agnoscit iniuriam,
quam qui tardius irascitur et ad veniam petendam difficilius inclinatur.
Qui autem numquam vult petere veniam, aut non ex animo petit, sine causa
est in monasterio, etiam si inde non proiciatur. Proinde vobis a verbis
durioribus parcite; quae si emissa fuerint ex ore vestro, non pigeat ex
ipso ore proferre medicamenta, unde facta sunt vulnera.
43. Quando autem necessitas disciplinae, minoribus coërcendis, dicere
vos verba dura compellit, si etiam in ipsis modum vos excessisse
sentitis, non a vobis exigitur, ut ab eis veniam postuletis, ne apud eos
quos oportet esse subiectos, dum nimia servatur humilitas, regendi
frangatur auctoritas. Sed tamen petenda venia est ab omnium Domino, qui
novit etiam eos, quos plus iusto forte corripitis, quanta benevolentia
diligatis. Non autem carnalis, sed spiritalis inter vos debet esse
dilectio.
CAPUT VII: DE REGENDI OBOEDIENDIQUE RATIONE
44. Praeposito tamquam patri oboediatur, honore servato, ne in illo
offendatur Deus; multo magis presbytero, qui onmium vestrum curam gerit.
45. Ut ergo cuncta ista serventur et, si quid servatum non fuerit, non
neglegenter praetereatur, sed emendandum corrigendumque curetur, ad
praepositum praecipue pertinebit; ita, ut ad presbyterum, cuius est apud
vos maior auctoritas, referat, quod modum vel vires eius excedit.
46. Ipse vero qui vobis praeest, non se existimet potestate dominantem,
sed caritate servientem felicem. Honore coram vobis praelatus ist vobis,
timore coram Deo substratus sit pedibus vestris. Circa omnes seipsum
bonorum operum praebeat exemplum, corripiat inquietos, consoletur
pusillanimes, suscipiat infirmos, patiens sit ad omnes. Disciplinam
libens habeat, metum imponat. Et quamvis utrumque sit necessarium, tamen
plus a vobis amari appetat quam timeri, semper cogitans Deo se pro vobis
redditurum esse rationem.
47. Unde vos magis oboediendo, non solum vestri, verum etiam ipsius
miseremini, quia inter vos, quanto in loco superiore, tanto in periculo
maiore versatur.
CAPUT VIII: DE REGULAE OBSERVANTIA
48. Donet Dominus, ut observetis haec omnia cum dilectione, tamquam
spiritalis pulchritudinis amatores et bono Christi odore de bona
conversatione flagrantes, non sicut servi sub lege, sed sicut liberi sub
gratia constituti.
49. Ut autem vos in hoc libello tamquam in speculo possitis inspicere,
ne per oblivionem aliquid neglegatis, semel in septimana vobis legatur.
Et ubi vos inveneritis ea quae scripta sunt facientes, agite gratias
Domino bonorum omnium largitori. Ubi autem sibi quicumque vestrum videt
aliquid deesse, doleat de praeterito, caveat de futuro, orans ut ei
debitum dimittatur et in temptationem non inducatur.
Powrót
REGULA SANCTI AUGUSTINI
1. Ante omnia, fratres carissimi, diligatur Deus, deinde et proximus,
quia ista sunt praecepta principaliter nobis data.
2. Haec sunt quae ut observetis, praecipimus in monasterio constituti.
CAPUT I: DE FINE ET FUNDAMENTO VITAE COMMUNIS
3. Primum, propter quod in unum estis congregati, ut unanimes habitetis
in domo et sit vobis anima una et cor unum in Deum.
4. Et non dicatis aliquid proprium, sed sint vobis omnia communia, et
distribuatur unicuique vestrum a praeposito vestro victus et tegumentum,
non aequaliter omnibus, quia non aequaliter valetis omnes, sed potius
unicuique sicut cuique opus fuerit. Sic enim legitis in Actibus
Apostolorum, quia erant illis omnia communia et distribuebatur unicuique
sicut cuique opus erat (Act. 4, 32 et 35).
5. Qui aliquid habebant in saeculo, quando ingressi sunt monasterium.
libenter illud velint esse commune.
6. Qui autem non habebant, non ea quaerant in monasterio quae nec foris
habere potuerunt. Sed tamen eorum infirmitati quod opus est tribuatur,
etiam si paupertas eorum, quando foris erant, nec ipsa necessaria
poterat invenire. Tantum non ideo se putent esse felices quia invenerunt
victum et tegumentum, quale foris invenire non poterant.
7. Nec erigant cervicem, quia sociantur eis ad quos foris accedere non
audebant, sed sursum cor habeant et terrena vana non quaerant, ne
incipiant esse monasteria divitibus utilia, non pauperibus, si divites
illic humiliantur et pauperes illic inflantur.
8. Sed rursus etiam illi qui aliquid esse videbantur in saeculo non
habeant fastidio fratres suos qui ad illam sanctam societatem ex
paupertate venerunt. Magis autem studeant, non de parentum divitum
dignitate, sed de pauperum fratrum societate, gloriari. Nec extollantur,
si conununi vitae de suis facultatibus aliquid contulerunt, nec de suis
divitiis magis superbiant, quia eas monasterio partiuntur, quam si eis
in saeculo fruerentur. Alia quippe quaecumque iniquitas in malis
operibus exercetur ut fiant, superbia vero etiam bonis operibus
insidiatur ut pereant; et quid prodest dispergere dando pauperibus et
pauperem fieri, cum anima misera superbior efficitur divitias
contemnendo, quam fuerat possidendo?
9. Omnes ergo unanimiter et concorditer vivite, et honorate in vobis
invicem Deum cuius templa facti estis.
CAPUT II: DE ORATIONE
10. Orationibus instate horis et temporibus constitutis.
11. In oratorio nemo aliquid agat nisi ad quod est factum, unde et nomen
accepit; ut si forte aliqui, etiam praeter horas constitutas, si eis
vacat, orare voluerint, non eis sit impedimento, qui ibi aliquid agendum
putaverit.
12. Psalmis et hymnis cum oratis Deum, hoc versetur in corde quod
profertur in voce.
13. Et nolite cantare nisi quod legitis esse cantandum; quod autem non
ita scriptum est ut cantetur, non cantetur.
CAPUT III: DE FRUGALITATE ET MORTIFICATIONE
14. Carnem vestram domate ieiuniis et abstinentia escae et potus,
quantum valetudo permittit. Quando autem aliquis non potest ieiunare,
non tamen extra horam prandii aliquid alimentorum sumat, nisi cum
aegrotat.
15. Cum acceditis ad mensam, donec inde surgatis, quod vobis secundum
consuetudinem legitur, sine tumultu et contentionibus audite; nec solae
vobis fauces sumant cibum, sed et aures esuriant Dei verbum.
16. Qui infirmi sunt ex pristina consuetudine, si aliter tractantur in
victu, non debet aliis molestum esse nec iniustum videri, quos facit
alia consuetudo fortiores. Nec illos feliciores putent, quia sumunt quod
non sumunt ipsi, sed sibi potius gratulentur, quia valent quod non
valent illi.
17. Et si eis, qui venerunt ex moribus delicatioribus ad monasterium,
aliquid alimentorum, vestimentorum, stramentorum, operimentorum datur,
quod aliis fortioribus et ideo felicioribus non datur, cogitare debent
quibus non datur, quantum de sua saeculari vita illi ad istam
descenderint, quamvis usque ad aliorum, qui sunt corpore firmiores,
frugalitatem pervenire nequiverint. Nec debent velle omnes, quod paucos
vident amplius, non quia honorantur, sed quia tolerantur, accipere, ne
contingat detestanda perversitas, ut in monasterio, ubi, quantum
possunt, fiunt divites laboriosi, fiant pauperes delicati.
18. Sane, quemadmodum aegrotantes necesse habent minus accipere ne
graventur, ita et post aegritudinem sic tractandi sunt, ut citius
recreentur, etiam si de humillima saeculi paupertate venerunt, tamquam
hoc illis contulerit recentior aegritudo, quod divitibus anterior
consuetudo. Sed cum vires pristinas reparaverint, redeant ad feliciorem
consuetudinem suam, quae famulos Dei tanto amplius decet, quanto minus
indigent. Nec ibi eos teneat voluptas iam vegetos, quo necessitas
levarat infirmos. Illi se aestiment ditiores, qui in sustinenda
parcitate fuerint fortiores; melius est enim minus egere, quam plus
habere.
CAPUT IV: DE CUSTODIA CASTITATIS ET FRATERNA CORRECTIONE
19. Non sit notabilis habitus vester, nec affectetis vestibus placere
sed moribus.
20. Quando proceditis, simul ambulate; cum veneritis quo itis, simul
state.
21. In incessu, in statu, in omnibus motibus vestris nihil fiat quod
cuiusquam offendat aspectum, sed quod vestram decet sanctitatem.
22. Oculi vestri, et si iaciuntur in aliquam feminarum, figantur in
nemine. Neque enim, quando proceditis, feminas videre prohibemini, sed
appetere, aut ab ipsis appeti velle, criminosum est. Nec solo tactu et
affectu, sed aspectu quoque, appetitur et appetit concupiscentia
feminarum. Nec dicatis vos animos habere pudicos, si habetis oculos
impudicos, quia impudicus oculus impudici cordis est nuntius. Et cum se
invicem sibi, etiam tacente lingua, conspectu mutuo corda nuntiant
impudica, et secundum concupiscentiam carnis alterutro delectantur
ardore, etiam intactis ab immunda violatione corporibus, fugit castitas
ipsa de moribus.
23. Nec putare debet qui in femina figit oculum et illius in se ipse
diligit fixum, ab aliis se non videri, cum hoc facit; videtur omnino, et
a quibus se videri non arbitratur. Sed ecce lateat et a nemine hominum
videatur, quid faciet de illo desuper inspectore quem latere nihil
potest? An ideo putandus est non videre, quia tanto videt patientius,
quanto sapientius? Illi ergo vir sanctus timeat displicere, ne velit
feminae male placere. Illum cogitet omnia videre, ne velit feminam male
videre. Illius namque et in hac causa commendatus est timor, ubi
scriptum est: Abominatio est Domino defigens oculum (Prov. 27, 20).
24. Quando ergo simul estis in ecclesia et ubicumque ubi et feminae
sunt, invicem vestram pudicitiam custodite; Deus enim qui habitat in
vobis, etiam isto modo vos custodiet ex vobis.
25. Et si hanc de qua loquor oculi petulantiam in aliquo vestrum
adverteritis, statim admonete, ne coepta progrediatur, sed de proximo
corrigatur.
26. Si autem et post admonitionem iterum, vel alio quocumque die, id
ipsum eum facere videritis, iam velut vulneratum sanandum prodat,
quicumque hoc potuit invenire; prius tamen et alteri vel tertio
demonstratum, ut duorum vel trium possit ore convinci et competenti
severitate coërceri. Nec vos iudicetis esse malevolos, quando hoc
indicatis. Magis quippe innocentes non estis, si fratres vestros, quos
indicando corrigere potestis, tacendo perire permittitis. Si enim frater
tuus vulnus haberet in corpore, quod vellet occultare, cum timet sanari,
nonne crudeliter abs te sileretur et misericorditer indicaretur? Quanto
ergo potius eum debes manifestare, ne perniciosius putrescat in corde?
27. Sed antequam aliis demonstretur, per quos convincendus est, si
negaverit, prius praeposito debet ostendi, si admonitus neglexerit
corrigi, ne forte possit, secretius correptus, non innotescere ceteris.
Si autem negaverit, tunc nescienti adhibendi sunt alii, ut iam coram
omnibus possit non ab uno teste argui, sed a duobus vel tribus convinci.
Convictus vero, secundum praepositi, vel etiam presbyteri ad cuius
dispensationem pertinent, arbitrium, debet emendatoriam sustinere
vindictam. Quam si ferre recusaverit, etiam si ipse non abscesserit, de
vestra societate proiciatur. Non enim et hoc fit crudeliter, sed
misericorditer, ne contagione pestifera plurimos perdat.
28. Et hoc quod dixi de oculo non figendo, etiam in ceteris inveniendis,
prohibendis, indicandis, convincendis vindicandisque peccatis,
diligenter et fideliter observetur, cum dilectione hominum et odio
vitiorum.
29. Quicumque autem in tantum progressus fuerit malum, ut occulte ab
aliqua litteras vel quaelibet munuscula accipiat, si hoc ultro
confitetur, parcatur illi et oretur pro illo; si autem deprehenditur
atque convincitur, secundum arbitrium presbyteri vel praepositi gravius
emendetur.
CAPUT V: DE HIS QUIBUS UTITUR TRANSITURA NECESSITAS EORUMQUE CUSTODIBUS
30. Vestes vestras in unum habete, sub uno custode vel duobus vel quot
sufficere potuerint ad eas excutiendas, ne a tinea laedantur; et sicut
pascimini ex uno cellario, sic induimini ex uno vestiario. Et, si fieri
potest, non ad vos pertineat, quid vobis induendum pro temporis
congruentia proferatur, utrum hoc recipiat unusquisque vestrum quod
deposuerat, an aliud quod alter habuerat; dum tamen unicuique, quod
cuique opus est, non negetur. Si autem hinc inter vos contentiones et
murmura oriuntur, cum queritur aliquis deterius se accepisse quam prius
habuerat et indignum se esse qui ita vestiatur, sicut alius frater eius
vestiebatur, hinc vos probate quantum vobis desit in illo interiore
sancto habitu cordis, qui pro habitu corporis litigatis. Tamen si vestra
toleratur infirmitas, ut hoc recipiatis, quod posueritis, in uno tamen
loco, sub communibus custodibus habete quod ponitis.
31. Ita sane, ut nullus sibi aliquid operetur, sed omnia opera vestra in
commune fiant, maiori studio et frequentiori alacritate, quam si vobis
singuli propria faceretis. Caritas enim, de qua scriptum est quod non
quaerat quae sua sunt (1 Cor. 13, 5), sic intellegitur, quia communia
propriis, non propria communibus anteponit. Et ideo, quanto amplius rem
communem quam propria vestra curaveritis, tanto vos amplius profecisse
noveritis; ut in omnibus quibus utitur transitura necessitas,
superemineat, quae permanet, caritas.
32. Consequens ergo est ut etiam si quis suis filiis, vel aliqua
necessitudine ad se pertinentibus, in monasterio constitutis, aliquid
contulerit, vel aliquam vestem, sive quodlibet aliud inter necessaria
deputandum, non occulte accipiatur, sed sit in potestate praepositi, ut
in re communi redactum, cui necessarium fuerit, praebeatur. Quod si
aliquis rem sibi collatam celaverit, furti iudicio condemnetur.
33. Indumenta vestra secundum arbitrium praepositi laventur, sive a
vobis, sive a fullonibus, ne interiores animae sordes contrahat mundae
vestis nimius appetitus.
34. Lavacrum etiam corporum, cuius infirmitatis necessitas cogit, minime
denegetur, sed fiat sine murmure de consilio medicinae, ita ut, etiam si
nolit, iubente praeposito, faciat quod faciendum est pro salute. Si
autem velit, et forte non expedit, suae cupiditati non oboediat.
Aliquando enim, etiam si noceat, prodesse creditur quod delectat.
35. Denique, si latens est dolor in corpore, famulo Dei, dicenti quid
sibi doleat, sine dubitatione credatur; sed tamen, utrum sanando illi
dolori, quod delectat expediat, si non est certum, medicus consulatur.
36. Nec eant ad balneas, sive quocumque ire necesse fueiit, rninus quam
duo vel tres. Nec ille qui habet aliquo eundi necessitatem, cum quibus
ipse voluerit, sed cum quibus praepositus iusserit, ire debebit.
37. Aegrotantium cura, sive post aegritudinem reficiendorum, sive aliqua
imbecillitate, etiam sine febribus laborantium, uni alicui debet
iniungi, ut ipse de cellario petat, quod cuique opus esse perspexerit.
38. Sive autem qui cellario, sive qui vestibus, sive qui codicibus
praeponuntur, sine murmure serviant fratribus suis.
39. Codices certa hora singulis diebus petantur; extra horam qui
petierit, non accipiat.
40. Vestimenta vero et calceamenta, quando fuerint indigentibus
necessaria, dare non differant, sub quorum custodia sunt quae poscuntur.
CAPUT VI: DE PETENDA VENIA ET OFFENSIS CONDONANDIS
41. Lites aut nullas habeatis, aut quam celerrime finiatis, ne ira
crescat in odium, et trabem faciat de festuca, et animam faciat
homicidam. Sic enim legitis: Qui odit fratrem suum homicida est (1 Io.
3, 15).
42. Quicumque convicio, vel maledicto, vel etiam criminis obiectu,
alterum laesit, meminerit satisfactione quantocius curare quod fecit, et
ille qui laesus est, sine disceptatione dimittere. Si autem invicem se
laeserunt, invicem sibi debita relaxare debebunt, propter orationes
vestras, quas utique, quanto crebriores habetis, tanto saniores habere
debetis. Melior est autem qui, quamvis ira saepe temptatur, tamen
impetrare festinat, ut sibi dimittat, cui se fecisse agnoscit iniuriam,
quam qui tardius irascitur et ad veniam petendam difficilius inclinatur.
Qui autem numquam vult petere veniam, aut non ex animo petit, sine causa
est in monasterio, etiam si inde non proiciatur. Proinde vobis a verbis
durioribus parcite; quae si emissa fuerint ex ore vestro, non pigeat ex
ipso ore proferre medicamenta, unde facta sunt vulnera.
43. Quando autem necessitas disciplinae, minoribus coërcendis, dicere
vos verba dura compellit, si etiam in ipsis modum vos excessisse
sentitis, non a vobis exigitur, ut ab eis veniam postuletis, ne apud eos
quos oportet esse subiectos, dum nimia servatur humilitas, regendi
frangatur auctoritas. Sed tamen petenda venia est ab omnium Domino, qui
novit etiam eos, quos plus iusto forte corripitis, quanta benevolentia
diligatis. Non autem carnalis, sed spiritalis inter vos debet esse
dilectio.
CAPUT VII: DE REGENDI OBOEDIENDIQUE RATIONE
44. Praeposito tamquam patri oboediatur, honore servato, ne in illo
offendatur Deus; multo magis presbytero, qui onmium vestrum curam gerit.
45. Ut ergo cuncta ista serventur et, si quid servatum non fuerit, non
neglegenter praetereatur, sed emendandum corrigendumque curetur, ad
praepositum praecipue pertinebit; ita, ut ad presbyterum, cuius est apud
vos maior auctoritas, referat, quod modum vel vires eius excedit.
46. Ipse vero qui vobis praeest, non se existimet potestate dominantem,
sed caritate servientem felicem. Honore coram vobis praelatus ist vobis,
timore coram Deo substratus sit pedibus vestris. Circa omnes seipsum
bonorum operum praebeat exemplum, corripiat inquietos, consoletur
pusillanimes, suscipiat infirmos, patiens sit ad omnes. Disciplinam
libens habeat, metum imponat. Et quamvis utrumque sit necessarium, tamen
plus a vobis amari appetat quam timeri, semper cogitans Deo se pro vobis
redditurum esse rationem.
47. Unde vos magis oboediendo, non solum vestri, verum etiam ipsius
miseremini, quia inter vos, quanto in loco superiore, tanto in periculo
maiore versatur.
CAPUT VIII: DE REGULAE OBSERVANTIA
48. Donet Dominus, ut observetis haec omnia cum dilectione, tamquam
spiritalis pulchritudinis amatores et bono Christi odore de bona
conversatione flagrantes, non sicut servi sub lege, sed sicut liberi sub
gratia constituti.
49. Ut autem vos in hoc libello tamquam in speculo possitis inspicere,
ne per oblivionem aliquid neglegatis, semel in septimana vobis legatur.
Et ubi vos inveneritis ea quae scripta sunt facientes, agite gratias
Domino bonorum omnium largitori. Ubi autem sibi quicumque vestrum videt
aliquid deesse, doleat de praeterito, caveat de futuro, orans ut ei
debitum dimittatur et in temptationem non inducatur.